SAĞLIK BİLİMLERİ ÜNİVERSİTESİ DIŞKAPI YILDIRIM BEYAZIT EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

OTOLOG KÖK HÜCRE NAKLİ

Otolog Kök Hücre Nakli Nedir: Otolog (kendinden olan) kök hücre nakli, kişinin kendi kök hücrelerinin toplanıp dondurularak saklanması, yüksek doz kemoterapi uygulandıktan sonra kişiye geri verilmesi işlemidir. Burada 2 şey amaçlanır. Birincisi hastanın köşede bucakta saklanmış tümör hücrelerinin yüksek doz kemoterapi ile yok edilmesi, ikincisi de kök hücrelerin dışarıda tutularak verilen çok yüksek dozdaki kemoterapinin etkilerinden kurtarmaktır.

Otolog nakilde, kanser tedavisiyle yok olmadan önce kendi kök hücrelerimiz alınır. Kök hücrelerimiz kemik iliğinden ya da kandan alınarak ayrıştırılır ve daha sonra dondurulur. Yüksek doz kemo ve/veya radyasyon tedavisi gördükten sonra bu hücreler tekrar vücut ısısına döndürülerek hastaya geri verilir.

Otolog Kök Hücre Naklinin Temelleri:

• Toplama
• İşleme
• Dondurup saklama
• Hastaya geri verme

Otolog kök hücre naklinin bir avantajı kendi hücrelerimizin kullanılmasıdır. Bu da bağışıklık sistemimizin verilen hücreleri reddetmeyeceği veya verilen hücrelerin vücudumuza saldırmayacağı anlamına gelir.

Olası dezavantajı ise kök hücreler alınırken, kanser hücrelerinin de alınıp daha sonra vücudumuza geri verilebilmesi riskidir. Bunu önlemek için kök hücre toplamadan önce hastanın remisyonda olması ve kemik iliğinde kanser hücrelerinin olmaması istenir. Eğer hasta remisyonda değilse kemoterapi uygulanarak hasta remisyona sokulur ve tümör yükü olabildiğince azaltılır. Otolog nakil en fazla multipl miyelom ve lenfoma hastalarında uygulanır.

Otolog kök hücre nakil endikasyonları:

• Multipl Miyelom
• Non-Hodgkin Lenfoma
• Hodgkin Lenfoma
• Akut Miyeloblastik Lösemi
• Nöroblastoma
• Germ Hücreli Tümörler
• Otoimmün Hastalıklar (SLE, Sistemik Skleroz)

Tandem nakiller: Tandem nakilde hastaya iki kür yüksek doz kemoterapi verilir, her kürden sonra da kendi kök hücreleri ile nakil yapılır. Genelde ilk kök hücre toplanırken 2 nakile yetecek kadar kök hücre toplanır ve saklanır. Birinci nakil yapıldıktan sonra hasta remisyonda takibe alınır. Eğer hastalık nüks ederse kurtarma tedavisi (salvage kemoterapi) uygulanır. Hasta tekrar remisyona sokulduktan sonra saklanmış olan kök hücreler kullanılarak 2. Nakil yapılır. Tandem nakile double (çift) otolog nakil adı da verilir. Otolog nakilde mortalite (ölüm riski) % 5 civarındadır.

ALLOJENEİK KÖK HÜCRE NAKLİ

Hastanın kardeşinden, akrabalarından ya da  akraba dışı kişilerin “kemik iliğinden” veya “çevre kanından (damarlarındaki kandan)” kök hücrelerin alınıp, hastaya verilmesi işlemine allojeneik kök hücre nakli denilmektedir.

Eğer kök hücreler kemik iliğinden elde edilirse;  “kemik iliği” nakli, dolaşan kandan elde edilirse “periferik kan kök hücre nakli“, yeni doğan bebeğin göbek kordonundan elde edilirse “kordon kanı kök hücre nakli” olarak isimlendirilir.

Bir hastaya allojeneik kök hücre nakli için bir bağışçı aranıyorsa, önce varsa kardeşlerinin doku grubuna bakılmaktadır. Eğer kardeşlerden tam uyumlu bağışçı bulunamamışsa hastanın yakın akrabaları taranabilir. Eğer yine olumlu bir sonuç çıkmazsa “kemik iliği bankaları”na başvurulur. Kemik iliği bankalarından uygun bağışçı aramak için geçen süre 2 ile 8 ay arasında sürebilmektedir.

Allojeneik kök hücre naklinde de otolog kök hücre naklinde olduğu gibi hastaya öncelikle yüksek doz kemoterapi uygulanır.  Daha sonra sağlıklı bağışçıdan (kardeş, akraba ya da akraba dışı kişilerden) toplanan kök hücreler hastaya nakledilir. Bu kök hücreler hastanın kemik iliğinde sağlıklı kan hücrelerinin üretilmesini sağlamaktadır.

Allojeneik kök hücre naklinde bağışçı ile hasta arasında (verici ile alıcı arasında) doku farklılıkları nedeni ile “graft versus host hastalığı” (GVHH) ortaya çıkabilir. GVHH alıcının organlarına ciddi hasar verebilen ciddi bir hastalıktır. Bu nedenle hasta ve bağışçı arasında mümkün olduğunca tama yakın doku uyumu olması oldukça önemlidir.

Hastanemizde durum nedir: Hastanemizde Kök Hücre Nakil ünitesi Hematoloji Kliniğine bağlı olarak çalışmaktadır. KİT ünitesinde hepafiltreye sahip 4 oda bulunmaktadır. Bu odalardan ikisi gerektiğinde yoğun bakım odasına dönüştürülebilecek alt yapıya sahiptir. Ayrıca kök hücre toplamak için gerekli olan aferez ünitemiz deneyimli ekibiyle halen hizmet vermektedir. Ünitemizin allojeneik ve otolog nakil yapmak için Sağlık Bakanlığından alınmış ruhsatı mevcuttur. Ünitemizde 1.5 yıldır nakil yapılmaktadır. Şu ana dek toplam 13 hastaya (2 hasta Non-Hodgkin lenfoma, 1 hasta Hodgkin lenfoma ve 10 hasta Multipl Miyelom) otolog nakil yapılmıştır. 2 hastanın da kök hücreleri toplanmış olup, nakil sırasındadır. Kök hücrelerin dondurulması ve saklanması, kök hücreden flowsitometri yöntemi ile CD 34 bakılması için komşu hastanemiz olan Dışkapı Çocuk hastanesi ile hizmet alımı anlaşması yapılmış olup, bu işlemler bu hastanede yapılmaktadır. Ünitemizde çalışan personelin dağılımı tabloda gösterildiği gibidir.

Ünitemizede allojeneik nakile en kısa sürede başlanacaktır.